(سورة الأعراف )(14)(ص 152) قَالَ أَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ (14)
(سوره الحجر) (36) (ص 264)قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ (36)
ص/79
دفتر دوم
( 627) گفت قاضى خيز از اين زندان برو
سوى خانه مُرده ريگ خويش شو
مُرده ريگ: ميراثى، موروثى. و در اينجا به معنى وامانده زشت و منفور است.
( 628) گفت خان و مان من احسان توست
همچو كافر جَنَّتم زندان توست
رسول اكرم (ص): «الدُّنيا سِجنُ المُؤمِنِ وَ جَنَّةُ الكافِرِ.» (احاديث مثنوى، ص 11 سفينة البحار، ج 1، ص 603، از معانى الاخبار صدوق)
همچو كافر…: زندان تو براى من چون بهشت است.
( 629) گر ز زندانم برانى توبه رَدّ
خود بميرم من ز تقصيرى و كد
ردّ: راندن، بيرون كردن.تقصيرى: نادارايى، فقيرى.كد: گدايى.
( 630) همچو ابليسى كه مىگفت اى سلام
رَبِّ أنظِرنِى إلى يَومِ القِيام
سَلام: از نامهاى پروردگار است.رَبِّ أَنظِرنِى: (از جمله آيه 14 سوره اعراف).
( 631) كاندرين زندان دنيا من خوشم
تا كه دشمن زادگان را مىكُشم
دشمن زادگان: كنايت از فرزندان آدم.
( 632) هر كه او را قوتِ ايمانى_ بود
وز براى زادِ رَه نانى_ بود
قوت: آن اندازه از خوراك كه آدمى را بر پاى دارد.
نانِ زاد ره: استعارت از كردار نيك.
( 633) مىستانم گه به مكر و گه به ريو
تا بر آرند از پشيمانى غريو
رِيو: مكر و حيله.
( 634) گه به درويشى كنم تهديدشان
گه به زلف و خال بندم ديدشان
(268) واقعه در سوره بقره اَلشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ اَلْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اَللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اَللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ 2: 268 يعنى شيطان بشما وعده فقر مىدهد و در موقع انفاق از بىچيزى مىترساند و خداوند بشما از طرف خود وعده آمرزش و افزونى مىدهد و خداوند گشايش بخش و دانا است]
زلف و خال: مقصود زيبايى زنان است كه از دامهاى شيطان است.
( 635) قوتِ ايمانى در اين زندان كم است
و آن كه هست از قصد اين سگ در خم است
زندان: استعارت از دنيا.قصد: اراده، حمله، هجوم.سگ: استعارت از شيطان.در خم بودن: كنايت از در معرض ربودن قرار داشتن.
( 636) از نماز و صوم و صد بىچارگى
قوت ذوق آيد، برد يك بارگى
صد بىچارگى: كنايت از خضوع و خشوع.
قُوت ذوق: غذاى روحانى. آن چه موجب پرورش روح است. حالت خلوص و توجه به ساحت حضرت حق.بَرَد يك بارگى: وسوسهها در سر آرد تا آدمى را از آن حالت به در آرد.
( 637) أستعيذُ اللَّهَ مِن شَيطانِهِ
قَد هَلَكنا آه مِن طُغيانِهِ
أستَعِيذُ اللَّه…: پناه مىبرم به خدا از شيطان او همانا تباه شديم از سركشى او (شيطان).
( 638) يك سگ است و در هزاران مىرود
هر كه در وى رفت او او مىشود
در هزاران مىرود: «إنَّ الشَّيطانَ يَجرِى مِن بَنِى آدَمَ مَجرَى الدَّمِ:
همانا شيطان در رگهاى آدمى جريان دارد چنان كه خون.» (المعجم المفهرس، از بخارى، مسلم، سنن ابو داود، سنن ابن ماجه، سنن دارمى، مسند احمد) و نيز نگاه كنيد به: سفينة البحار (ج 1، ص 699، سطر 3)
و نيز حديث «إنَّ الشَّيطانَ يَدخُلُ بَينَ ابنِ آدمَ وَ نَفسِه» (المعجم المفهرس)
امير مؤمنان (ع) : «پس آن چه مىديدند شيطان بديشان مىنمود، و آن چه مىگفتند سخن او بود. به راه خطاشان برد و زشت را در ديدهشان آراست شريك او شدند و كردند و گفتند، چنان كه او خواست.» (نهج البلاغه، خطبه 7)
بقره/ 275/ص47: الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَواْ لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِى يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسّ ذَالِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَواْ وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبَواْ فَمَن جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلىَ اللَّهِ وَ مَنْ عَادَ فَأُوْلَئكَ أَصْحَبُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَلِدُونَ
كسانى كه ربا مىخورند رفتار و كردارشان مانند شخص جن زده و فريب خورده شيطان است و چون ربا خوران خوب و بد را تميز نمىدهند، مىگويند خريد و فروش هم مثل ربا است، با اينكه خدا خريد و فروش را حلال و ربا را حرام كرده پس، بطور كلى هر كس موعظهاى از ناحيه پروردگارش دريافت بكند، و در اثر آن موعظه، از معصيت خدا دست بردارد، گناهى كه قبلا كرده بود حكم گناه بعد از موعظه را ندارد، و امر آن به دست خدا است اما اگر باز هم آن عمل نهى شده را تكرار كند، چنين كسانى اهل آتش و در آن جاودانند
( 639) هر كه سردت كرد، مىدان كو در اوست
ديو پنهان گشته اندر زير پوست
( 640) چون نيابد صورت آيد در خيال
تا كشاند آن خيالت در وَبال
چون نيابد صورت: اگر چيزى را نيابد كه آن را در ديده زيبا نماياند يا اگر در صورت چيزى (از مال و زن و ديگر وسيلهها) در نيايد.
( 641) گه خيال فُرجه و گاهى دكان
گه خيال علم و گاهى خان و مان
فُرجَه: گشايش، تفرج خاطر، آسودگى.
( 642) هان بگو لاحَولها اندر زمان
از زبان تنها نه بلك از عين جان
لا حول گفتن: به خدا پناه بردن. «لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ إلاَّ بِاللَّهِ العَلِىِّ العَظيِم» گفتن.
بازدیدها: 16