موضوع «شیطان روز قیامت» از مثنوی شریف توسط استاد محمد قدسی

دفتر ششم

شیطان روز قیامت

(3614)سوىِ كفرش آوَرَد زين عِشوه‏ها

آن جَوالِ خُدعه و مكر و دَها

عِشوه: فریب، خودنمایی.دَها:زیرکی، مخفّفِ دَهاء.

آيه 5 سوره انفال: وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ اَلشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ وَ قالَ لا غالِبَ لَكُمُ اَلْيَوْمَ مِنَ اَلنَّاسِ وَ إِنِّي جارٌ لَكُمْ فَلَمَّا تَراءَتِ اَلْفِئَتانِ نَكَصَ عَلى‏ عَقِبَيْهِ وَ قالَ إِنِّي بَرِي‏ءٌ مِنْكُمْ إِنِّي أَرى‏ ما لا تَرَوْنَ إِنِّي أَخافُ اَللَّهَ وَ اَللَّهُ شَدِيدُ اَلْعِقابِ 8: 48 يعنى شيطان عمل كفار را براى آنها زينت داده و گفت امروز كسى از مردم بر شما غالب نخواهد شد و من فريادرس شما هستم و چون دو لشكر بچشم انداز يكديگر رسيدند شيطان پس كشيده و عقب بر گشته و گفت من از شما بيزارم و من مى‏بينم آن چه را كه شما نمى‏بينيد من از خدا مى‏ترسم كه عقوبت خداوند سخت است.

 (3615)چون قدم بنهاد، در خندق فتاد

او به قاها قاهِ خنده لب گشاد

او:شیطان

(3616) هى، بيا من طمع ها دارم ز تو

گويدش: رَو رَو كه بيزارم ز تو

 (3617)تو نترسيدى ز عدلِ كردگار

من همى‏ترسم، دو دست از من بدار

 (3618)گفت حق: خود او جدا شد از بِهى

تو بدين تزويرها هم كى رَهى؟‏

حضرت حق به شیطان گوید: آن شخصِ فریب خورده از راه هدایت جدا شد. امّا تو نیز با این همه حیله ها چگونه رهایی خواهی یافت؟

(3619)فاعل و مفعول در روزِ شمار

روُ سياهند و حريفِ سنگسار

در روز محاسبه(قیامت)، فاعل و مفعول (شیطان و انسان فریب خورده) رسوا و رو سیاه اند و سنگسار خواهند شد

(3620) رَه زَده و، رَه زن يقين در حكم و داد

در چَهِ بُعداند و در بِئسَ المِهاد

بِئسَ المِهاد(=بدجایگاهی است) مأخوذ است از آیة 206 بقره، آیة 197 آل عمران، آیة 18 سورة رعد و آیة 56 سورة ص. مراد از بِئس المِهاد همانا دوزخ است.

وَ إِذَا قِيلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْاثْمِ  فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ  وَ لَبِئْسَ الْمِهَادُ(206) (ص 32) (سوره البقره)

و وقتى به ايشان گفته مى‏شود از خدا بترس دستخوش آن غرورى مى‏شوند كه گناه در دلشان ايجاد كرده و تنها درمان دردشان جهنم است كه بد قرارگاهى است (206).

(3621)گول را و، غول را كو را فريفت

از خِلاص و فَوز مى‏بايد شِكيفت‏

فَوز: رستگاری.

استاد همایی می نویسد: «شکیب» و «شکیفتن» و «شکیبیدن» چون با حرف اضافة «از» متعدّی شود، به معنی چشم برداشتن و صرف نظر کردن از چیزی است با حسرت و اندوه و صبر و بردباری

بازدیدها: 7